اثر تاریخ کاشت بر برخی خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ارقام گندم زمستانه

به­ منظور ارزیابی اثر تاریخ های کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد و برخی خصوصیات زراعی چهار رقم گندم و همچنین، تغییرات فنولوژیکی این ارقام در طول دوره رشد، تحقیقی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل انجام گرفت. عامل اول شامل چهار رقم گندم دیم (آذر2، سبلان، سرداری و زاگرس) و عامل دوم شامل چهار تاریخ کاشت (10 و 20 مهر، 1 و 10 آبان) بودند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت، اثر معنی­ داری بر تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، درصد پوشش سبز، تعداد برگ، روز تا سنبله ­دهی، روز تا رسیدگی، درجه روز رشد، عملکرد بیولوژیک عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت. به ­طوری ­که در بین تاریخ­ های کاشت، تاریخ کاشت اول (10 مهر) با میانگین عملکرد 4616 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد و تاریخ کاشت چهارم (10 آبان) با 2197 کیلوگرم در هکتار پایین ­ترین عملکرد را داشتند. همچنین، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه با تأخیر در کاشت کاهش نشان داد. عامل رقم نیز اثر معنی داری به­ جز تعداد برگ و تعداد پنجه بارور و نابارور بر سایر صفات مورد بررسی داشت به­ نحوی که به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد در رقم سبلان با میانگین 4750 کیلوگرم در هکتار و در رقم زاگرس با میانگین 2757 کیلوگرم در هکتار به ­دست آمدند. اثر متقابل رقم در تاریخ کاشت در اکثر صفات مورد بررسی به ­جز ارتفاع ساقه، تعداد برگ، تعداد سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد معنی­ دار بود. به ­نحوی که اکثر صفات مذکور در تمام ارقام مورد بررسی در تاریخ کاشت چهارم (10 آبان) نسبت به تاریخ کاشت اول کاهش معنی ­داری داشته است. در مجموع، پژوهش حاضر نشان داد که تاریخ کاشت 10 مهر و رقم سبلان به ترتیب به­ عنوان بهترین تاریخ کاشت و رقم برای منطقه اردبیل و مناطق آب و هوایی مشابه آن می ­تواند باشد.